اقدامات نمایشی دانش بنیان ها در صنعت خودرو/ جای خالی زیست بوم نوآوری در توسعه صنعت

به گزارش خبرنگار خودروکار، آن چه در دیدار وزیر صمت با معاون علم و فناوری رییس جمهور مورد تاکید قرار گرفته، طراحی و توسعه پلتفرم و خانواده محصول با تکیه بر توانایی زنجیره تامین است. تبدیل صنعت خودرو به صنعتی دانش بنیان که گام های اولیه آن از چند سال اخیر و با ورود این شرکت ها به صنعت خودرو برداشته شده نیز از دیگر محورهای این دیدار بود.

وجود بیش از4700 شرکت دانش بنیان در ایران و قرارگیری ایران درجایگاه 47 بر اساس شاخص های نوآوری بلومبرگ در سال 2019 مبتنی بر شاخص های تحقیق و توسعه، فناوری پیشرفته، و نیز قرارگیری کاربست علم و فناوری در ماده 2 برنامه ششم به عنوان یکی از اولویت های 5 ساله کشور، تکیه بر توسعه اقتصاد دانش بنیان در نقشه جامع علمی کشور و تأ کید بر پیشتازی اقتصاد دانش بنیان، ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقای جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان و دستیابی به رتبه نخست اقتصاد دانش بنیان در منطقه به عنوان سیاست های دستیابی به اهداف سند چشم انداز 20 ساله کشور در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی ضرورت روند فزاینده حرکت به سوی اقتصاد دانش بنیان را بیش از پیش کرده است.

صنعت خودرو نیز به عنوان یک صنعت پیشران نیازمند حرکت به سمت دانش بنیان شدن است اما در این میان این پرسش مطرح می شود که آیا زنجیره تامین فعلی توان حرکت به سمت دانش بنیان شدن را دارد و پیش نیازهای تحقق این امر چیست؟

امیر حسن کاکایی، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران در گفت و گو با خبرنگار خودروکار با تاکید بر این که اقدامات انجام شده در زمینه پلتفرم وتوسعه صنعت خودرو همواره با همکاری زنجیره تامین انجام شده و توسعه های سه سال اخیر نیز با همکاری این شبکه بوده است، می گوید: بدون شک هرچه صنعت خودرو پیش رود نیازمند اقدامات عمیق تر و مهندسی شده تر و حرکاتی است که نیازبه دانش بیشتری دارد، بنابراین صنعت خودرو به تدریج با شبکه تامین رشد کرده است.

وی با اشاره به حرکت صنعت خودرو در زمینه تولید قطعات پیشرفته تر و های تک اظهار می کند: در حال حاضر وارد حوزه طراحی برخی قطعات های تک که از لحاظ ریخته گری نیاز به دانش بیشتری دارند شده ایم هرچند اقداماتی در گذشته در این زمینه انجام شده اما از آن جا که خودرو یک مجموعه پیچیده با سطوح مختلف به شمار می رود شامل قطعات ساده که کار تولید آن از 20 سال گذشته آغاز شده تا قطعات پیشرفته می شود.

این کارشناس صنعت خودرو طراحی پلتفرم را یک مفهوم عام عنوان و اظهار می کند: نخستین اقدام انجام شده در ایران درزمینه طراحی پلتفرم از 20 سال پیش و همزمان با طراحی پلتفرم سمند با همکاری خارجی ها آغاز شد و به تدریج این حرکت عمق بخشیده شد به طوری که در حال حاضر در حال انجام اقدامات پایه ای در شاسی، سیستم تعلیق وفرمان هستیم که می توان ادعا کرد کار پلتفرمی در حال انجام است.

کاکایی ادامه می دهد: این اقدامات گام به گام پیش رفته و در حال حاضر به عمق مطلوبی رسیده و در سه سال اخیر شرکت های دانش بنیان بیشتری به کار گرفته شده اند این در حالیست که هم اکنون شرکت های متعددی وجود دارند که در ردیف شرکت های دانش پایه شناخته می شوند و در حال توسعه قطعات الکترونیکی به طور مشخص هستند.

عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران در تشریح مشکلات موجود در زمینه اقدامات دانش بنیان و دانش پایه در صنعت خودرو اظهار می کند: نخستین مشکل موجود در این مسیر به رسمیت شناختن حق مالکیت معنوی است و هرچند هم اکنون برای این موضوع قانون وجود دارد اما در کشوراجرایی نمی شود. بر این اساس نخستین اصل داشتن حق مالکیت معنوی، ثبت مالکیت است که این موضوع در ایران در اداره ثبت و در نازل ترین سطح ممکن انجام می شود که ریشه آغاز همه مشکلات از این نقطه است.

وی می افزاید: هم اکنون در زمان ثبت نه ادعاکننده حرفه ای وجود دارد و نه داوری که ادعا را بررسی می کند، مهارت لازم را دارد بنابراین بسیاری از اختراعاتی که در ایران به ثبت می رسند کپی هستند بنابراین این قانون بیشتر در ایران دردسرساز شده است.

کاکایی با طرح این پرسش که نوآوری چه زمانی رشد می کند، اظهار می کند: رشد نوآوری با رشد نوآور محقق می شود و رشد نوآور با ارزش آفرینی نوآوری تحقق می یابد چرا ک در علم‌ مهندسی، نوآوری به معنای تجاری شدن حرکت خلاقانه است اما زمانی که نوآور حق و حقوقی ندارد مسابقه واقعی پا نخواهد گرفت.

وی نخستین موضوعی که در ایران نادیده گرفته می شود را حق و حقوق مالکیت معنوی عنوان و تصریح می کند: زیست بوم به معنای روابط بین نهادهای مختلف است و در حال حاضر زیست بوم نوآوری وضعیت چندان مساعدی ندارد و فعالیت های دانش بنیان در ایران تبدیل به یک کار فرمالیته شده این دز حالیست که مراکز رشد، مراکز فناوری، شتاب دهنده ها و کارخانه نوآوری فعال است اما در این کار گرفتار نمایش شده ایم.

این کارشناس صنعت خودرو با تاکید بر این که زیست بوم نوآوری و فناوری شکل نگرفته پیر شده و ناکارآمد است،می گوید: هزینه های متعددی که در زمینه نوآوری از بین می رود در صنعت خودرو واضح است که نمونه آن دهه ۷۰ است که منابع زیادی در زمینه نوآوری این صنعت صرف اما در دهه ۸۰ متوقف شد این در حالیست که با صرف هزینه هنگفت باید نتیجه ای حاصل شود اما سرمایه گذاری ها تبدیل به هزینه شد و شهروندان‌نیز بهره لازم را نبردند‌.

وی یادآور می شود: نمونه این شرایط خودروی تیبا است. طراحی این خودرو در سال ۸۱ انجام و اما سال ۸۸ وارد بازار شد که به دلیل تاخیر نتوانست پاسخگوی نیاز مصرف کننده باشد چرا که خریدار در آن بازه زمانی خودروی جدید را با خودروی مشابه دیگری مقایسه می کند و به دلیل تاخیر و سازماندهی نامناسب، لذتی نمی برد بنابراین راه زیادی برای شکل گیری زیست بوم نوآوری وجود دارد و تا این جریان شکل نگیرد قصورات آن کاهش نمی یابد.

میترا ممسنی

انتهای پیام/