بر اساس این سند ادامه روند موجود در بخش حمل‌ونقل و تداوم وضعیت کنونی بدون انجام برنامه‌های اصلاحی، منجر به تشدید شرایط نامطلوب حاضر در آینده خواهد شد.
همچنین سطح مصرف سوخت و انتشار آلاینده‌های زیست محیطی به ویژه در کلان شهرها افزایش یافته و ناپایداری و عدم تعادل در سیستم انرژی کشور افزایش خواهد یافت.
با ادامه روند موجود، مصرف بنزین و نفت گاز در بخش حمل‌ونقل افزایشی چشمگیر می‌یابد و فرصت استفاده از سوخت‌های جایگزین ارزان و پاک‌تر همچون CNG محدود می‌گردد. در چنین شرایطی، سهم بنزین در ترکیب سبد سوخت از حدود ٥١٪ کنونی به حدود ٦٤٪ در سال ١٤٢٠ افزایش یافته و سهم CNG از ١٥٪ کنونی به حدود ٧٪ در سال ١٤٢٠ کاهش خواهد یافت.
در گزینه ادامه روند موجود رشد اقتصادی کشور و متعاقبا توسعه و سازندگی در کنار اشتغال‌زایی به مخاطره افتاده و امنیت عرضه سوخت با وابستگی مسلم به بنزین دچار چالش خواهد شد.
* تأمین سوخت مورد نیاز حمل‌ونقل بدون افزایش ظرفیت پالایشگاهی
در گزینه رشد اقتصادی متوسط (رشد اقتصادی ٦/5 درصد) که به منظور برآورد تقاضای آتی سوخت در بخش حمل‌ونقل براساس اجرای سیاست‌های غیرقیمتی بهینه‌سازی مصرف سوخت طراحی شده است، وضعیت مطلوب مبتنی بر توسعه حمل‌ونقل عمومی، توجه به ظرفیت‌های بالقوه داخلی در توسعه استفاده از CNG به عنوان سوخت ملی، استفاده از LNG در ناوگان خودروهای نیمه‌سنگین و حمل‌ونقل ریلی، بهبود فناوری تولید خودرو، نوسازی و بازسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی بار و مسافر و نیل به استانداردها و معیارهای مصرف انرژی قابل تحقق است.
در گزینه مزبور، فرضیات به گونه‌ای تعریف شده‌اند که بر اساس شرایط کنونی کشور و همچنین داده‌های تاریخی، قابل دستیابی و تحقق‌پذیر باشند. با اجرای اقدامات مرتبط با این گزینه، رشد مصرف بنزین به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته و سهم بنزین در ترکیب سبد سوخت از حدود ٥١٪ کنونی به حدود ٤٩٪ در سال ١٤٢٠ می‌رسد. همچنین سهم CNG به عنوان سوخت پاک و ارزان از حدود ١٥٪ کنونی به حدود ٢٠٪ افزایش خواهد یافت. در این گزینه به دلیل کاهش چشمگیر نرخ رشد مصرف سوخت در بخش حمل و نقل امکان تأمین سوخت مورد نیاز بدون افزایش ظرفیت پالایشگاهی و تنها با اجرای طرح‌های ارتقاء فعلی، میسر خواهد بود.
* افزایش تدریجی قیمت سوخت به همراه اعمال سیاست‌های غیرقیمتی
در گزینه افزایش تدریجی قیمت سوخت تا سطح FOB خلیج فارس (نرخ تحویل روی عرشه کشتی) طی ١٠ سال تا ١٤١٠ که بر مبنای پیش‌فرض‌های فنی مشابه با گزینه بهینه و همزمان با اعمال سیاست‌های غیرقیمتی بهینه‌سازی مصرف سوخت در کنار سیاست‌های قیمتی اجرا شده است، بیشترین کاهش از لحاظ میزان مصرف سوخت حاصل شده و سهم CNG در سبد سوخت حمل‌ونقل تا حدود ٢٣٪ در سال ١٤٢٠ رشد خواهد داشت.
همچنین سهم بنزین نیز از حدود ٥١٪ کنونی به حدود ٤٥٪ در سال ١٤٢٠ کاهش می‌یابد. در این گزینه می‌توان با افزایش آرام آرام قیمت سوخت طی یک دوره زمانی طولانی، اثرات ناخواسته اجتماعی ناشی از افزایشِ یکباره قیمت سوخت را به حداقل رساند.
در نهایت مقایسه ارقام و اطلاعات گزینه‌های مختلف بیانگر این واقعیت است که ادامه روند کنونی طی سال‌های آتی نتایج نامطلوب و زیان‌باری به همراه خواهد داشت و بیانگر این واقعیت است که اعمالِ سیاست‌های بهینه‌سازی مصرف باید در اولویت تصمیم گیران ملی قرار گیرد و به صورت یک طرح اقدامِ الزامی با جدیت پیگیری شود.
* پیش‌بینی سبد سوخت بخش حمل‌ونقل زمینی کشور در افق ١٤٢٠
طبیعتاً از بین گزینه‌های ارائه شده، گزینه افزایش تدریجی قیمت سوخت به همراه اعمال سیاست‌های غیرقیمتی بهینه‌سازی مصرف، بهترین نتیجه را از لحاظ مدیریت مصرف، توسعه حمل‌ونقل عمومی، ارتقاء بهره‌وری در ناوگان حمل‌ونقل باری و مسافری، تامین امنیت سوخت و بهبود در شاخص‌های عملکردی در برداشته و برنامه‌ریزی لازم به منظور تحقق سبد بهینه سوخت بخش حمل‌ونقل زمینی کشور (ریلی- جاده‌ای) مبتنی بر این گزینه، احتیاج به حصول رشد اقتصادی متوسط، ارتقاء سطح فناوری خودروهای تولیدی دارد.
همچنین وضع مقررات الزام‌آور تردد وسایل نقلیه، توسعه حمل‌ونقل عمومی، اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت بر اساس اتخاذ سیاست‌های پیشنهادی قیمتی و غیرقیمتی به صورت تجمیعی در حوزه مدیریت و بهینه‌سازی حمل و نقل بار و مسافر، ترکیب سبد سوخت، تولید، بازسازی و نوسازی ناوگان از جمله الزامات اجرایی دیگر این سناریو است.
در جدول ذیل نتایج حاصل از پیش‌بینی سبد سوخت بخش حمل‌ونقل زمینی کشور (جاده‌ای-ریلی) در افق ١٤٢٠ در قالب سه گزینه مورد مطالعه به شرح ذیل، تجمیع و ارایه شده است.
جدول سوخت
الف- گزینه ادامه روند موجود
ب- گزینه بهینه با رشد اقتصادی متوسط و براساس اعمال سیاست‌های غیرقیمتی بهینه‌سازی مصرف سوخت بخش حمل‌ونقل
ج- گزینه افزایش تدریجی قیمت تا FOB خلیج فارس تا سال ١٤١٠ و اعمال سیاست‌های غیرقیمتی به طور همزمان در نظر گرفته شده است.
منبع: فارس
